เคยไหม !! ตื่นเช้ามา ก้าวขาลงจากที่นอน ก้าวแรกที่เหยียบพื้นมีอาการปวดที่เท้าจนแทบเดินไม่ไหว อาการนี้อาจเป็นจุดเริ่มต้นของโรคพังผืดใต้ฝ่าเท้าอักเสบหรือรองช้ำ (plantar fasciitis) หรือกลับจากไปเที่ยวยาวๆทีไร มีอาการปวดส้นเท้าทุกที อาจมีภาวะดังกล่าวก็เป็นได้
ที่มาภาพ Mayo clinic
สาเหตุ
เกิดจากความเสื่อม ขาดความยืดหยุ่นของเอ็นใต้ฝ่าเท้า หรือส่วนใหญ่มักจากการอักเสบบริเวณพังผืดใต้ฝ่าเท้าเนื่องมาจากการใช้งานซ้ำๆ เช่น ยืนหรือเดินเป็นเวลานาน ใส่รองเท้าที่มีลักษณะพื้นแข็งหรือบางเกินไป นอกจากนี้ยังมีปัจจัยทางด้านความผิดปกติของเท้า เช่น เท้าแบน (Pes planus) ซึ่งทำให้การลงน้ำหนักของเท้าไม่สมดุล พบได้บ่อยในผู้ที่มีช่วงอายุ 25-65 ปี และพบในเพศหญิงมากกว่าชาย ทั้งนี้หากไปพบแพทย์และถ่ายภาพรังสี (x-ray) อาจพบปุ่มกระดูกงอกบริเวณส้นเท้า
อาการ
มักมีปวดบริเวณส้นเท้า (heel pain) ในบางครั้งอาจพบบริเวณฝ่าเท้าด้านในร่วมด้วย อาการเป็นมากเมื่อเริ่มลงน้ำหนักก้าวเดิน หากยืนหรือเดินไปสักพักอาการปวดจะดีขึ้น ในบางรายหากเป็นมากจะมีอาการปวดขณะยืนและเดินระหว่างวัน นอกจากนี้มักพบมีความตึงตัวของกล้ามเนื้อน่องร่วมด้วย
การรักษาทางกายภาพบำบัด
หากอยู่ในระยะที่มีอักเสบ สามารถใช้เครื่องมือทางกายภาพบำบัด เช่น เครื่องอัลตร้าซาวด์ (ultrasound)
เพื่อลดอักเสบและลดปวด เมื่อพ้นระยะนี้ไปแล้ว การออกำลังกายเพื่อเพิ่มความความยืดหยุ่นของพังผืดใต้ฝ่าเท้าและกล้ามเนื้อรอบๆ เป็นสิ่งที่จำเป็นอย่างยิ่ง รวมถึงการเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อในฝ่าเท้า แนะนำท่าออกกำลังกายง่ายๆที่สามารถทำได้เอง ดังนี้
- ท่ายืดน่อง
วิธีการ ยืนก้าวขาไปด้านหน้า มือยันกำแพง ขาที่ต้องการยืดอยู่ด้านหลัง จากนั้นให้ย่อตัวลง ขาที่อยู่ด้านหลังเหยียดตรง ฝ่าเท้าแนบสัมผัสพื้นตลอด จะรู้สึกตึงบริเวณน่องของขาที่อยู่ด้านหลัง ยืดค้างไว้ 20 วินาที/ครั้ง
ทำ 10 ครั้ง/รอบ ใน 1 วัน แนะนำ ทำ 2-3 รอบ
ที่มาภาพ https://sportydoctor.com/plantar-fasciitis-stretches-exercises/
วิธีการ นั่งเหยียดขาทั้ง 2 ข้าง ขณะนั่งหากรู้สึกไม่มั่นคงสามารถงอขาข้างที่ไม่ต้องการหรือนั่งพิงกำแพง จากนั้นนำผ้ามาคล้องใต้ฝ่าเท้าและดึงเข้าหาลำตัว จะรู้สึกตึงบริเวณน่อง ยืดค้างไว้ 20 วินาที/ครั้ง ทำ 10 ครั้ง/รอบ ใน 1 วัน แนะนำทำ 2-3 รอบ
ที่มาภาพ https://sportydoctor.com/plantar-fasciitis-stretches-exercises/
- ท่านวดพังผืดใต้ฝ่าเท้า
วิธีการ นั่งเก้าอี้ นำลูกกลิ้งโฟม (rolling foam) ชวดน้ำ หรือลูกเทนนิส มาวางไว้บริเวณใต้ฝ่าเท้า ลงน้ำหนักและเคลื่อนลูกกลิ้งไปมา โดยให้ครอบคลุมบริเวณทั้งฝ่าเท้า
ที่มาภาพ https://sportydoctor.com/plantar-fasciitis-stretches-exercises/
- ท่าออกกำลังกายกล้ามเนื้อในฝ่าเท้า
วิธีการ นั่งเก้าอี้ นำผ้าขนหนูมาวางไว้บริเวณใต้ฝ่าเท้า จากนั้นใช้นิ้วเท้าพยายามหยุมผ้าเข้าหาส้นเท้าและยกขึ้น
ที่มาภาพ https://sportydoctor.com/plantar-fasciitis-stretches-exercises/
เอกสารอ้างอิง
- Buchanan BK, Sina RE, Kushner D. Plantar Fasciitis. 2024 Jan 7. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan–. PMID: 28613727.
- Tahririan MA, Motififard M, Tahmasebi MN, Siavashi B. Plantar fasciitis. J Res Med Sci. 2012 Aug;17(8):799-804. PMID: 23798950; PMCID: PMC3687890.
